کد مطلب:39056 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » اهل بيت

كلمه ولايت را تا حد امكان و كافي تشريح نمائيد؟

واژه ولايت ريشه در كلمه (ولي) دارد و آن به معني قرار گرفتن چيزي در كنار يكديگر بودن بدون فاصله، همراه با پيوند و ارتباط. از اين رهگذر آندو ميتواند هر دو مادي يا بالعكس و يا متفاوت باشند چنانچه آن پيوند ميتواند ارزشي و حسنه باشد و ميتواند ضد ارزش باشد از اين رو ولايت داراي كاربردهائي نظير قرب و نزديكي، حب و دوستي و نصر و ياري و گاهي متابعت و پيروي ميباشد كه همه آنها جلوههايي از آن مفهوم اصلياند يكي از معاني معروف اين واژه بويژه در معارف ديني تدبير امور ديگران و داشتن اختيارات لازم در راستاي موفقيت بيشتر در اداره زندگي افراد تحت امر ميباشد نظير ولايت پدر و ولايت پيامبر ( و امام ( و ولايت فقيه كه مفهوم دقيق آن داشتن اختيارات و حق تصرفات لازم براي ايفاء مسئوليت و رسالت اجراي مقررات و فرامين حكومتي اسلام است. در غير اين صورت نظام دين بلكه زيست بشري مختل ميگردد زيرا بشر بدون داشتن تشكيلات حكومتي و مديريت كلان دولتي نميتواند به زيست خويش ادامه دهد و حاكميت نيازمند به اختيارات و حق ويژه اولويت در تصرف در راستاي حكومت است و در اسلام چنين حقي از سوي مالك جهان و انسان به واجدين شرائط امامت و رهبري و هدايت در چهار چوب وحي واگذار گرديده و از آن بعنوان اولويت در تصرف و ولايت ياد گرديده.

استاد شهيد مطهري در اين باره چنين فرمودهاند:

ولاء، وَلايت (به فتح واو)، وِلايت (به كسر واو)، ولي، مولي، اولي و امثال اينها همه از ماده ولي ـ و، ل، ي اشتقاق يافتهاند. اين واژه از پراستعمالترين واژههاي قرآن كريم است كه به صورتهاي مختلفي به كار رفته است. ميگويند در 124 مورد به صورت اسم و 112 مورد در قالب فعل در قرآن كريم آمده است.

معناي اصلي اين كلمه همچنانكه راغب در مفردات القرآن گفته است، قرار گرفتن چيزي در كنار چيز ديگر است به نحوي كهفاصلهاي در كار نباشد؛ يعني اگر دو چيز آنچنان به هم متصل باشند كه هيچ چيز ديگر در ميان آنها نباشد، ماده ولي استعمال ميشود. مثلاً اگر چند نفر پهلوي هم نشسته باشند و ما بخواهيم وضع و ترتيب نشستن آنها را بيان كنيم، ميگوييم: زيد در صدر مجلس نشسته است. و يَليه عمروٌ و يَلي عمرواً بكرٌ يعني بلافاصله در كنار زيد عمرو نشسته است و در كنار عمرو بدون هيچ فاصلهاي بكر نشسته است. بهمين مناسبت طبعاً اين كلمه در مورد قرب و نزديكي به كار رفته است اعم از قرب مكاني و قرب معنوي و باز بهمين مناسبت در مورد دوستي، ياري، تصدي امر، تسلط و معاني ديگر از اين قبيل استعمال شده است؛ چون در همه اينها نوعي معاشرت و اتصال وجود دارد.

براي اين ماده و مشتقات آن معاني بسياري ذكر كردهاند. مثلاً براي لفظ مولي 27 معني ذكر كردهاند اما بديهي است كه اين لفظ براي 27 معني جداگانه وضع نشده است، يك معني اصلي بيشتر ندارد، در ساير موارد، به عنايت همان معني استعمال شده است. معاني متعدد، و به تعبير بهتر، موارد استعمال متعدد را از روي قرائن لفظي و حالي بايد به دست آورد.

اين لفظ، هم در مورد امور مادي و جسماني استعمال شده است و هم در مورد امور معنوي و مجرد، ولي مسلماً در ابتدا در مورد امور مادي استعمال شده است و از روي تشبيه معقول به محسوس و يا از راه تجريد معني محسوس از خصوصيت مادي و حسي خودش، در مورد معنويات هم استعمال شده است، زيرا توجه انسان به محسوسات ـ چه از نظر يك فرد در طول عمر خودش و چه از نظر جامعه بشري در طول تاريخش قبل از تفكر او در معقولات است؛ بشر پس از درك معاني و مفاهيم حسي تدريجاً به معاني و مفاهيم معنوي رسيده است و طبعاً از همان الفاظي كه در مورد ماديات به كار ميبرده است استفاده كرده و آنها را استخدام نموده است، همچنانكه ارباب علوم الفاظ خاصي را براي علم خود اختراع نميكنند بلكه از الفاظ جاري عرف استفاده ميكنند اما به آن الفاظ معني و مفهوم خاصي ميدهند كه با مفهوم و معني عرفي متفاوت است.

براي توضيح بيشتر به كتابهاي ذيل مراجعه كنيد:

1. ولايت فقيه حضرت امام(

پرسشها و پاسخهاي استاد مصباح